In 2025 wordt AI-geletterdheid voor bestuurders en medewerkers geen optie meer, maar een vereiste. Niet alleen door de opkomst van AI in dagelijkse processen, maar vooral door wetgeving zoals de AI Act die leiders verantwoordelijk maakt voor de manier waarop AI binnen organisaties wordt ingezet. AI is niet langer een IT-onderwerp — het is een bestuursvraagstuk geworden.
1. Wat is AI-geletterdheid écht?
AI-geletterdheid is het vermogen om AI-systemen kritisch te begrijpen, te beoordelen en strategisch in te zetten binnen je organisatie. Het is géén vaardigheid om modellen te bouwen, maar wél om te kunnen sturen op:
- Inzicht: Begrijp je de werking, beperkingen en risico’s van AI?
- Toepassing: Weet je wanneer AI waarde toevoegt — en wanneer niet?
- Verantwoording: Kun je onderbouwen waarom je AI inzet in een bepaald proces?
Waar “AI gebruiken” betekent dat je een tool kunt bedienen, betekent “AI-geletterd zijn” dat je weet welke vragen je moet stellen vóór je AI vertrouwt — vooral als bestuurder.
2. Waarom AI-geletterdheid nú een bestuursverantwoordelijkheid is
a. AI beïnvloedt kernbesluiten
Van risicobeoordeling tot recruitment en prijsstelling — AI beïnvloedt steeds vaker beslissingen die strategisch of juridisch gevoelig zijn. Zonder AI-geletterdheid op beslisniveau loop je het risico dat je organisatie op data stuurt die je niet begrijpt of kunt verantwoorden.
b. AI Act: bestuurdersaansprakelijkheid
De AI Act verplicht bedrijven vanaf 2025 om risicovolle AI-systemen te documenteren, monitoren en ethisch verantwoord toe te passen. Dat raakt direct de bestuurskamer: je kunt als organisatie geen AI inzetten zonder beleidsmatig toezicht en aantoonbare training.
c. Compliance ≠ vinkje zetten
AI-geletterdheid vereist méér dan het afvinken van een e-learning. Het vraagt om een fundamenteel begrip in je topstructuur, zodat beslissingen over AI geen black box zijn — maar een geïnformeerde afweging.
3. Wat er misgaat zonder AI-geletterdheid
De risico’s van AI komen niet alleen voort uit technische fouten, maar vooral uit organisatorische blindheid. Veel bedrijven vertrouwen op tools waarvan de werking niet begrepen wordt, omdat de kennis ontbreekt op beslissingsniveau. En precies daar gaat het mis.
AI-systemen kunnen correcte uitkomsten genereren zolang de input en context kloppen. Maar zodra die context ontbreekt of niet begrepen wordt — zoals bij algoritmische vooroordelen of verkeerd geïnterpreteerde uitkomsten — ontstaan fouten die je pas merkt nadát ze impact hebben gehad: juridische claims, interne onrust of publieke reputatieschade.
De AI Act legt die verantwoordelijkheid expliciet bij het bestuur. Toezichthouders verwachten dat je kunt uitleggen waarom je voor een bepaald AI-systeem kiest, hoe je de risico’s beheerst, en hoe medewerkers met de technologie omgaan. Zonder AI-geletterdheid is dat onmogelijk.
Hieronder zie je concrete voorbeelden van wat er mis kan gaan in organisaties zonder voldoende AI-inzicht:
| Situatie | Gevolg |
|---|---|
| Recruitment-AI selecteert op basis van vertekening in data | Discriminatieclaims en reputatieschade |
| AI gegenereerde adviezen in finance worden blind vertrouwd | Strategische fouten of compliance-issues |
| Bestuurders tekenen offboarding van gevoelige AI-tools niet goed af | Datalekken, juridische aansprakelijkheid |
4. Hoe AI-geletterdheid organisaties vooruit helpt
AI-geletterdheid is niet alleen defensief — het is een groeiversneller. Organisaties met AI-basiskennis in de top:
Innoveren sneller: omdat ze AI durven inzetten met duidelijke kaders.
- Beslissen beter: omdat ze output kritisch interpreteren i.p.v. blind volgen
- Zijn aantrekkelijker als werkgever: AI-maturity straalt leiderschap en richting uit.
- Behalen concurrentievoordeel: door efficiëntere processen, snellere validatie van AI-tools, en scherpere strategie.
Je organisatie kan pas leren van AI als je weet hóe je moet leren. AI-geletterdheid is de sleutel tot die leercurve.
AI-systemen kunnen correcte uitkomsten genereren zolang de input en context kloppen. Maar zodra die context ontbreekt of niet begrepen wordt — zoals bij algoritmische vooroordelen of verkeerd geïnterpreteerde uitkomsten — ontstaan fouten die je pas merkt nadát ze impact hebben gehad: juridische claims, interne onrust of publieke reputatieschade.
De AI Act legt die verantwoordelijkheid expliciet bij het bestuur. Toezichthouders verwachten dat je kunt uitleggen waarom je voor een bepaald AI-systeem kiest, hoe je de risico’s beheerst, en hoe medewerkers met de technologie omgaan. Zonder AI-geletterdheid is dat onmogelijk.
Hieronder zie je concrete voorbeelden van wat er mis kan gaan in organisaties zonder voldoende AI-inzicht:
5. Hoe ziet AI-geletterdheid eruit in de praktijk?
AI-geletterdheid is geen generiek trainingscertificaat, maar iets wat per functie anders uitwerkt. Een bestuurder moet andere vragen kunnen stellen dan een marketeer, en een compliance officer heeft andere verantwoordelijkheden dan een developer.
Dat betekent ook: AI-geletterdheid is geen “one size fits all”. Het gaat om:
- Toepassingsgerichte kennis in jouw domein
- Kritisch beoordelingsvermogen bij gebruik van AI
- Verantwoord handelen binnen wettelijke en ethische kaders
| Rol | Voorbeeld van AI-geletterd gedrag |
|---|---|
| CEO | Vraagt proactief naar bias-risico’s en datagrondslagen |
| CFO | Beoordeelt betrouwbaarheid van AI-voorspellingen bij financiële planning |
| HR-lead | Herkent de implicaties van algoritmische selectie |
| IT-directeur | Stelt duidelijke kaders voor AI-governance |
| Compliance officer | Borgt transparantie en audit-traceerbaarheid |
6. Wat je nú moet doen om voorbereid te zijn op 2025
Veel organisaties weten inmiddels dat ze “iets met AI” moeten — maar een strategisch plan ontbreekt. AI-geletterdheid vraagt om een gestructureerde aanpak die organisatiebreed gedragen wordt, niet alleen vanuit IT.
Hier is wat je nú moet doen:
- Inventariseer je AI-landschap
Breng alle AI-tools en -toepassingen in kaart, inclusief shadow IT (zoals tools die door teams zelf zijn geïntroduceerd). Denk hierbij aan marketingtools, HR-software of financiële analyses die AI gebruiken zonder dat dit direct zichtbaar is. - Bepaal de AI-kennis die nodig is per functie
Niet iedereen hoeft dezelfde kennis te hebben. Maak een matrix per functie: wat moet iemand begrijpen, herkennen en kunnen uitleggen? Dit wordt de basis voor gerichte training én toetsing. - Veranker AI-geletterdheid in beleid en processen
Leg vast hoe AI gebruikt mag worden, welke toetsing nodig is, en hoe je risico’s monitort. Dit kan via onboarding, interne handleidingen, governance-structuren en audits. - Train én borg AI-kennis structureel
E-learning is een startpunt, maar geen einddoel. Combineer het met praktijkgerichte sessies, coaching en continue updates. AI verandert snel — je kennis ook.
Veelgestelde vragen
AI gebruiken betekent dat je weet hoe je een tool bedient. AI-geletterdheid gaat veel verder: het betekent dat je begrijpt waarom je AI inzet, hoe het werkt, welke risico’s eraan kleven en welke vragen je moet stellen voordat je AI-oplossingen vertrouwt.
Door de AI Act worden bestuurders expliciet verantwoordelijk voor de inzet van AI in hun organisatie. AI-geletterdheid is nodig om verantwoorde keuzes te maken, risico’s te beheersen en te voldoen aan wet- en regelgeving.
De AI Act verplicht organisaties om risicovolle AI-toepassingen transparant te documenteren, te monitoren en ethisch toe te passen. Als bestuurder ben je verplicht toezicht te houden op het AI-beleid en de implementatie ervan.
Zonder AI-geletterdheid kunnen strategische fouten, juridische claims of reputatieschade ontstaan. Denk aan algoritmische discriminatie, verkeerd geïnterpreteerde AI-uitkomsten of het ongecontroleerd gebruik van Shadow AI-tools.
