AI verandert razendsnel. En terwijl tools als ChatGPT, Copilot en AI agents steeds dieper doordringen in het bedrijfsleven, komt er een cruciale vraag bovendrijven:
Hoe gebruik ik AI verantwoord én volgens de wet?
In deze aflevering van de AI Koploperscast spreken we met Martijn Schellekens, partner bij Blenheim Advocaten en expert op het gebied van AI-wetgeving. Hij helpt je begrijpen waar de AI Act over gaat, hoe je risico’s voorkomt en waarom AI-geletterdheid nu al verplicht is in de EU.
Wat is de AI Act en waarom is het zo belangrijk?
De AI Act is de eerste uitgebreide AI-wetgeving ter wereld. Opgesteld door de Europese Unie, is deze wet bedoeld om:
- Burgers te beschermen tegen risico’s van AI
- Innovatie in goede banen te leiden
- En bedrijven duidelijke kaders te geven bij het inzetten van AI-systemen
De wet is per augustus 2024 in werking getreden en wordt stapsgewijs geïmplementeerd tot 2026. Organisaties hebben dus een beperkte tijd om zich aan te passen.
“Binnenkort kunnen boetes oplopen tot 35 miljoen euro of 7% van je wereldwijde jaaromzet.” – Martijn Schellekens
De AI Act in 4 risiconiveaus
De wet maakt onderscheid tussen AI-toepassingen op basis van het risico dat ze met zich meebrengen:
1. Verboden AI
Toepassingen die fundamentele rechten schenden. Denk aan:
- Social scoring (zoals in China)
- Emotieherkenning op de werkvloer
- AI die gedrag van kinderen voorspelt of manipuleert
→ Sinds februari 2025 verboden in de EU.
2. Hoog risico AI
Toepassingen die mensen direct raken, zoals:
- AI bij sollicitatieprocedures
- Medische diagnoses
- Fraudedetectie of kredietbeoordeling
Deze zijn toegestaan, maar alleen onder strikte voorwaarden: transparantie, logboekplicht, menselijke controle én voorafgaande risicobeoordeling.
3. Beperkt risico (transparantieplicht)
Voor toepassingen zoals:
- Chatbots
- Deepfakes
- AI-gegenereerde teksten of beelden op websites
Je moet gebruikers altijd informeren dat ze met AI te maken hebben, bijvoorbeeld via een watermerk, label of melding.
4. Verwaarloosbaar risico
Bijvoorbeeld:
- AI die je helpt een gedicht te schrijven
- Netflix-algoritmes
- Simpele Excel-hulpjes
Deze toepassingen vallen buiten de AI-wet en vereisen geen extra maatregelen.
Wat moet jij als ondernemer nú doen?
De AI Act vraagt meer dan naleving alleen. Dit zijn de belangrijkste verplichtingen:
1. Investeer in AI-geletterdheid
Vanaf februari 2025 zijn organisaties verplicht te zorgen dat medewerkers snappen wat AI is, hoe het werkt en waar de risico’s zitten. Dat kan via:
- Interne trainingen
- E-learnings of workshops
- Podcasts, video’s of onboardingmodules
2. Logboek bijhouden
Voor elke AI-toepassing moet je documenteren hoe het systeem tot beslissingen komt. Zeker bij hoog risico is dit essentieel.
3. Categoriseer je AI-gebruik
Maak een overzicht van alle AI-systemen in je organisatie en plaats ze in de juiste risicoklasse. Gebruik hiervoor de AI Act-classificatie.
4. Richt governance & processen in
Wie is verantwoordelijk voor AI? Wat zijn de ethische kaders? Zorg voor beleid en toezicht op AI-systemen in de praktijk.
Tip van Martijn: “Begin klein, maar denk groot. Laat je juridisch adviseren, zeker bij toepassingen met impact op mensen.”
Hoe zit het met AI-gebruik in je tools? (zoals ChatGPT of Copilot)
Veel ondernemers gebruiken AI-tools als ChatGPT of Midjourney. Wist je dat:
- Ingevoerde gegevens bij publieke tools (zoals ChatGPT) 30 dagen worden opgeslagen op servers in de VS?
- Dat mogelijk in strijd is met de AVG / GDPR?
- En dat je bij AI-content zoals teksten, beelden of video’s duidelijk moet vermelden dat het AI is?
Zorg dus dat je marketing, HR en IT-team weten wat de regels zijn.
AI-geletterdheid: meer dan een vinkje
De EU wil niet alleen risico’s beperken, maar ook zorgen dat iedereen meekan in de AI-transformatie.
AI-geletterdheid betekent:
- Begrijpen hoe AI werkt
- Kritisch kunnen oordelen over AI-uitkomsten
- Weten wanneer menselijke tussenkomst nodig is
Bedrijven zijn verplicht om dit structureel op te nemen in training en beleid.
De toekomst: strenger of juist soepeler?
De AI-wetgeving zal in de komende jaren doorontwikkelen. Richtlijnen worden specifieker, en autoriteiten krijgen meer controle- en handhavingsmogelijkheden. Tegelijk zijn er geluiden om regels in bepaalde sectoren juist te versoepelen, om innovatie niet te belemmeren.
Toch blijft één ding zeker: Zonder grip op de wet, geen duurzame AI-implementatie.
Wil jij compliant én innovatief zijn met AI?
Dan is dit wat je vandaag nog kunt doen:
- Inventariseer je AI-gebruik en categoriseer risico’s
- Train je teams in AI-geletterdheid
- Laat je juridisch adviseren bij impactvolle toepassingen
- Stel richtlijnen op voor verantwoord AI-gebruik
Luister de volledige aflevering
Wil je precies weten wat je wél en niet mag doen met AI binnen jouw bedrijf? Luister dan nu naar aflevering 5 van AI Koploperscast “AI in de Praktijk”. Je hoort er praktische voorbeelden, concrete tips en slimme manieren om je organisatie compliant én innovatief te houden. Beluister via Spotify.
In aflevering 6 spreken we met Maxime Lubbers, AI Ecosystem Lead bij TechLeap. Samen duiken we in de vraag: hoe staat Nederland er eigenlijk voor op AI-gebied? Wat kunnen we leren van andere landen? En hoe kunnen ondernemers hierop inspelen?
